تعیین بهره وری محصولات اساسی استان مازندران (مطالعه موردی بخش زراعت - گندم ، برنج ، جو و سویا)

در این تحقیق بهره وری کل عوامل تولید و بهره وری جزئی و بهره وری متوسط در محصولات اساسی استان مازندران اندازه گیری و تحلیل شده است روش تحقیق، ناپارامتری و استفاده از شاخص ترنکوئیست - تیل و شاخص بهره وری متوسط است. دوره مورد بررسی 1377-86 و محصولات مورد مطالعه گندم، جو ، برنج و سویا بوده است. نتایج نشان می دهد که شاخص بهره وری کل عوامل واحدهای زراعی استان مازندران طی دوره 1386-1377، 5/1 برابر شده است و با نرخ رشد سالیانه 4/4 درصدافزایش یافته است که این رشد مثبت نشان می دهد که واحد های زراعی طی دوره مورد بررسی عملکرد مناسبی از خود نشان داده اند. برنامه دوم توسعه شامل سالهای 78-77 می باشد و بیشترین رشد بهره وری کل استان مازندران در محصولات چهار گانه نامبرده در این دوره صورت گرفته است که این مقدار حدود 33 درصد برآورد شده است. برنامه سوم توسعه شامل سالهای 83-79 می باشد که کمترین رشد بهره وری کل استان مازندران در محصولات چهارگانه نامبرده در این دوره صورت گرفته است که این مقدار حدود5/1 درصد برآورد شده است. در ضمن استفاده از شاخص بهره وری جزئی نشان می دهدکه شاخص بهره وری جزئی برای سالهای 1380-1377 عملکرد واحد های زراعی را بیشتر از حد تخمین می زند و برای سالهای 1385-1381 عملکرد واحدهای زراعی را کمتر از حد تخمین می زند و در ضمن افزایش بهره وری جزئی نهاده آب نسبت به دیگر نهاده ها، نشان دهنده اتخاذ سیاستهای مناسب جهت استفاده بهینه از مصرف نهاده آب در تولید محصولات زراعی نامبرده در استان مازندران می باشد. همچنین شاخص بهره وری متوسط نشان داد که بهره وری نهاده های آب، کود،نیروی کار و بذر در تولید محصولات اساسی گندم و برنج دارای رشد مثبت بودند .در حالی که بهره وری نهاده های نامبرده در تولید محصولات اساسی جو و سویا طی دوره مورد بررسی دارای رشد منفی بودند. بیشترین رشد مثبت سالیانه بهره وری متوسط از آن نهاده نیروی کار در تولید محصول گندم بوده است که این مطلب نشان دهنده ارتقای بهره وری نیروی کار در تولید این محصولات اساسی می باشد. در ضمن بیشترین رشد منفی سالیانه بهره وری متوسط نهاده در تولید محصول جو و سویا به ترتیب نهاد بذر و کود می باشد.